راهنمای کامل واژه‌هایی که طعم قهوه را برایتان عمیق‌تر و انتخاب‌تان را حرفه‌ای‌تر می‌کند
آیا تا به حال منوی یک کافه را دیدید و با خودتان گفتید: “ریسترتو یعنی چی؟ چرا بعضی قهوه‌ها تلخ‌ترن؟ بادی یعنی چی؟”
اگر پاسختان مثبت است، شما تنها نیستید! دنیای قهوه مثل یک زبان خاص است. اما نگران نباشید، در این مقاله از وبلاگ کافه نسپرسو، مهمترین و رایجترین اصطلاحات قهوه را به زبان ساده برایتان توضیح می‌دهیم.
دانه‌های قهوه: عربیکا و روبوستا
- عربیکا (Arabica): محبوب‌ترین نوع دانه قهوه در دنیا که حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد تولید جهانی را به خود اختصاص داده است. این دانه‌ها در ارتفاعات بالا رشد می‌کنند و طعمی ملایم، اسیدیته بالا و عطر میوه‌ای و گل‌دار دارند. کافئین کمتری نسبت به روبوستا دارند و قیمتشان نیز بیشتر است.
- روبوستا (Robusta): دانه‌ای مقاوم‌تر که در ارتفاعات پایین رشد می‌کند و حاوی کافئین بیشتری است. طعم آن قوی‌تر، تلخ‌تر و گاهی خاکی است. برای تولید اسپرسوهای قوی و قهوه فوری بسیار مناسب است.
قهوه تک‌خاستگاه (Single Origin)
قهوه‌ای که از یک منطقه، کشور یا حتی یک مزرعه خاص برداشت شده باشد. طعم این نوع قهوه‌ها خاص، شفاف و اغلب قابل تشخیص است، زیرا تحت تأثیر شرایط آب‌وهوایی، خاک و روش کشت آن منطقه قرار دارند. برخلاف ترکیبات (Blend)، طعم یکتایی دارند که معمولاً برای قهوه‌دوستان حرفه‌ای جذاب است.
روش‌های فرآوری (Processing)
نحوه‌ی جدا کردن دانه از میوه‌ی قهوه بعد از برداشت، تأثیر زیادی بر طعم نهایی قهوه دارد.
- روش شسته (Washed): در این روش، میوه قهوه کاملاً از دانه جدا شده و سپس شسته می‌شود. نتیجه، قهوه‌ای با طعمی شفاف، اسیدیته بالا و عطر ملایم است.
- روش طبیعی (Natural): دانه‌ها با پوست و گوشت میوه خشک می‌شوند. این روش باعث ایجاد طعم‌هایی میوه‌ای، شیرین و بادی سنگین‌تر می‌شود.
- روش عسلی (Honey Process): ترکیبی از دو روش قبلی است. بخشی از لایه میوه باقی می‌ماند و خشک می‌شود، که باعث می‌شود قهوه طعمی متعادل بین شیرینی و اسیدیته داشته باشد.
درجات برشته‌کاری (Roast Levels)
- رست روشن (Light Roast): دمای برشته‌کاری پایین‌تر و زمان کمتر. طعم میوه‌ای، اسیدی و با رایحه‌ای روشن. مناسب برای قهوه‌های تخصصی.
- رست متوسط (Medium Roast): تعادلی میان اسیدیته، شیرینی و بادی. این نوع رایجترین درجه رست در بازار است.
- رست تیره (Dark Roast): دمای بالا و زمان بیشتر. طعم دودی، شکلاتی، بادی سنگین و تلخی بیشتر. مناسب برای اسپرسو.
ابزارهای تهیه اسپرسو
- پرتافیلتر (Portafilter): دسته‌ای فلزی با سبدی درون آن که پودر قهوه را در خود نگه می‌دارد و به دستگاه اسپرسو متصل می‌شود.
- تمپر (Tamper): ابزار فشرده‌سازی پودر قهوه در پرتافیلتر. تمپ یکنواخت، لازمه استخراج خوب اسپرسو است.
- گروپ هد (Group Head): بخش دستگاه اسپرسوساز که پرتافیلتر به آن متصل می‌شود و آب داغ را با فشار به قهوه وارد می‌کند.
اصطلاحات رایج در دم‌آوری و طعم
- گِرایند (Grind): اندازه آسیاب قهوه که بسته به روش دم‌آوری متغیر است. آسیاب ریز برای اسپرسو، متوسط برای قهوه‌سازهای فیلتری و درشت برای فرنچ‌پرس.
- بلوم (Bloom): فرآیندی که در آن آب داغ باعث آزاد شدن گازهای محبوس در قهوه تازه می‌شود. نشانه‌ای از تازگی دانه‌هاست.
- بادی (Body): احساس فیزیکی قهوه در دهان. قهوه سبک مانند چای، بادی سبک دارد؛ قهوه سنگین مانند شیر، بادی سنگین.
- اسیدیتی (Acidity): طعمی درخشان و گاه ترش که در برخی قهوه‌ها محسوس است. اسیدیتی بالا نشان‌دهنده طراوت قهوه است.
- نوت‌های طعمی (Flavor Notes): طعمهای طبیعی قهوه مانند شکلات، پرتقال، توت‌فرنگی یا گل یاس. این نوت‌ها حاصل فرآوری، رست و نوع دانه‌اند.
- افترتیست (Aftertaste): طعمی که پس از نوشیدن در دهان باقی می‌ماند. قهوه‌های باکیفیت، افترتیست طولانی و پیچیده دارند.
اصطلاحات تکمیلی
- کاپینگ (Cupping): روش تخصصی ارزیابی طعم قهوه که توسط باریستاها و کارشناسان انجام می‌شود.
- اسپرسو (Espresso): عصاره‌گیری قهوه با فشار بالا در زمان کوتاه (25–30 ثانیه). پایه اکثر نوشیدنی‌های قهوه.
- ریسترتو (Ristretto): شات کوتاه‌تری از اسپرسو که با آب کمتر تهیه می‌شود. طعمی قوی‌تر و نرم‌تر دارد.
- لانگو (Lungo): اسپرسویی با آب بیشتر. طعمی ملایم‌تر و تلخ‌تر.
- کرما (Crema): لایه کف طلایی‌رنگی که روی اسپرسو شکل می‌گیرد. نشانه‌ای از قهوه تازه و عصاره‌گیری خوب.
- لاته آرت (Latte Art): هنر ایجاد طرح روی سطح نوشیدنی‌هایی مثل لاته با استفاده از شیر بخار داده شده.
جمع‌بندی: چرا دانستن اصطلاحات قهوه مهم است؟
با شناخت دقیق‌تر از اصطلاحات قهوه، نه‌تنها انتخاب‌های هوشمندانه‌تری خواهید داشت، بلکه تجربه‌ی قهوه‌نوشی برایتان عمیق‌تر، لذت‌بخش‌تر و شخصی‌تر خواهد شد.
حالا که این زبان جهانی قهوه را بلدید، می‌توانید با اطمینان یک ریسترتوی سبک با نوت‌های مرکباتی و رست روشن سفارش دهید—و دقیقاً بدانید چه چیزی در انتظار شماست!